Δεκαπέντε μήνες χρειάστηκε να περάσουν από τις φονικές πυρκαγιές της 23ης Ιουλίου 2018 στην Ανατολική Αττική, για να μπει στην τελική ευθεία η ακόμη εν εξελίξει αποξήλωση και απομάκρυνση του ιδιαίτερα επικίνδυνου για την ανθρώπινη υγεία αμιάντου, ο οποίος βρισκόταν (και εν μέρει παραμένει) διάσπαρτος σε σπίτια και άλλες κατασκευές στην πυρόπληκτη περιοχή.
Τι είναι ο αμίαντος και γιατί είναι τόσο επικίνδυνος
Ο αμίαντος είναι ένας γενικός όρος, μια κοινή ονομασία για μία ομάδα ορυκτών ινώδους μορφής, που είναι γνωστά για τις φυσικές και χημικές ιδιότητές τους: υψηλή μηχανική αντοχή, σταθερότητα (άφθαρτες ιδιότητες), αντοχή στις φλόγες, στη θερμότητα και στα διαβρωτικά χημικά. Λόγω αυτών των ιδιοτήτων αλλά και του χαμηλού του κόστους, ο αμίαντος αποτέλεσε και στην Ελλάδα την ιδανική λύση ως μονωτικό και κατασκευαστικό υλικό για πολλές δεκαετίες, κυρίως με την μορφή του αμιαντοτσιμέντου (τα γνωστά φύλλα ελενίτ). Αποτέλεσμα ήταν τα αμιαντούχα υλικά να βρεθούν σχεδόν παντού, από εργοστάσια, μέχρι σχολεία και κατοικίες. Σε στέγες, καμινάδες, σωλήνες ύδρευσης και άρδευσης, μονώσεις και αλλού. Σήμερα ο αμίαντος έχει απαγορευτεί, καθώς θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες καρκινογένεσης και η εισπνοή των μικροσκοπικών ινών του μπορεί να προκαλέσει μεσοθηλίωμα και καρκίνο του πνεύμονα.
Στους πυρόπληκτους οικισμούς και δη στο Μάτι υπήρχαν πριν την φονική πυρκαγιά πάρα πολλά κτίσματα από τις δεκαετίες του 1960 και του 1970 τα οποία είχαν δομικά στοιχεία, όπως στέγες, μονώσεις και καμινάδες, από αμίαντο. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Εξωραϊστικού Συλλόγου Μάτι, η έκτασή τους υπολογίζεται σε 5.000 τμ, εκ των οποίων τα 3.000 τμ βρέθηκαν σπασμένα, αποτελώντας έναν ανυπολόγιστο κίνδυνο για τη δημόσια υγεία.
Η αναγκαιότητα για άμεση απομάκρυνση του αμιάντου από το Μάτι, τον Νέο Βουτζά και το Κόκκινο Λιμανάκι, δηλαδή τους τρεις πληγέντες από τη φωτιά οικισμούς, έχει επισημανθεί πολλάκις προς τις αρμόδιες αρχές (με εξώδικες διαμαρτυρίες και επιστολές) από τους κατοίκους, που ανησυχούν για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει στην υγεία τους η πολύμηνη «συνύπαρξη» με ένα καρκινογόνο δομικό υλικό το οποίο βρίσκεται διάσπαρτο και θρυμματισμένο σε ιδιωτικά οικόπεδα και κοινόχρηστους χώρους.
Τελευταία φορά που τέθηκε επιτακτικά το θέμα του αμιάντου ήταν στις 9 Σεπτεμβρίου 2019, κατά την ακρόαση φορέων και εκπροσώπων επιτροπών κατοίκων της πυρόπληκτης περιοχής στην Διαρκή Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής, στο πλαίσιο της επεξεργασίας και εξέτασης του σχεδίου νόμου του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την κύρωση της από 24.07.2019 σχετικής Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου, η οποία υπερψηφίστηκε από την Ολομέλεια με ευρεία συναίνεση.
Τροχοπέδη (και) ο αμίαντος στην αποκατάσταση της περιοχής
Εκεί, ο μηχανολόγος μηχανικός Χρήστος Αναγνώστου, μέλος της συντονιστικής επιτροπής κατοίκων – Μάτι Αττικής (ΣΕΚΜΑ) και πλέον ένα από τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της ΑΜΚΕ «Μάτι ΞαναΖώ» που συγκροτήθηκε πρόσφατα σε σώμα, περιέγραψε τις πρόσθετες δυσκολίες που προκαλούν οι μεγάλες καθυστερήσεις της συλλογής αμιάντου, στην έτσι κι αλλιώς βραδυπορούσα αποκατάσταση της περιοχής και σκιαγράφησε την (περιορισμένη) πρόοδο που είχε σημειωθεί έναν μήνα πριν τις εθνικές εκλογές ή αλλιώς περίπου 11 μήνες μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές. Όπως είπε χαρακτηριστικά:
«Αποκατάσταση είναι ένας κύκλος που ξεκινά με την υλοτόμηση των καμένων μέσα από ένα οικόπεδο που έχει ένα σπίτι, την απομάκρυνση αυτών των καμένων που έχουν υλοτομηθεί και κατά συνέπεια μετά έχουμε ελεύθερο χώρο να μπορέσουμε να περισυλλέξουμε τον αμίαντο, που υπάρχει στην πλειονότητα των σπιτιών του Ματιού και αφού περισυλλεγεί ο αμίαντος πρέπει να κατεδαφιστεί το σπίτι, μετά να ανεγερθεί το σπίτι, να φτιάξουμε τον περιβάλλοντα χώρο και να φυτέψουμε αυτά που υλοτομήσαμε στην αρχή. Έτσι κλείνει ο κύκλος. Σας λέω, λοιπόν, ότι σε κάθε στάδιο αυτής της διαδικασίας υπάρχουν αυτή τη στιγμή κενά, για παράδειγμα, με στοιχεία του υπουργείου Υποδομών έναν μήνα πριν τις εκλογές, η υλοτόμηση βρίσκεται στο 78% στην πυρόπληκτη περιοχή και δεν αναφέρομαι μόνο στο Μάτι – που σημαίνει ότι αυτή τη στιγμή έχουμε χιλιάδες δέντρα, τα οποία βρίσκονται και μέσα στις ιδιοκτησίες, με συνέπεια αν αυτά δεν απομακρυνθούν και αντίστοιχα τα κλαδιά τους δεν πρόκειται να μαζευτεί ποτέ ο αμίαντος, για τον οποίο μίλησαν οι προλαλήσαντες.
Εάν δεν φύγει ο αμίαντος δεν πρόκειται να κατεδαφιστεί ποτέ το σπίτι, δεν πρόκειται να ανεγερθεί καινούργιο και τελικά αυτός ο κύκλος έχει μια αλληλουχία την οποία πρέπει να δούμε όλοι ξεκάθαρα. Εάν αυτή τη στιγμή που έχουμε την περισυλλογή του αμιάντου περίπου στο 40% με 45% και τις κατεδαφίσεις, που ξεκίνησαν μόλις αυτή την εβδομάδα, περίπου στο 25% με 30%, καταλαβαίνετε ότι βρισκόμαστε πάρα πολύ πίσω. […] Αντίστοιχα για τον αμίαντο, δεν έχουμε δει ούτε ένα συνεργείο αμιάντου να κυκλοφορεί».
Από τις αρχές Σεπτεμβρίου, η εικόνα που περιέγραψε ο Χρήστος Αναγνώστου μπορεί να έχει αλλάξει προς το καλύτερο, αφού όπως αναφέρουν κάτοικοι της περιοχής και διαπίστωσε το «Παρατηρητήριο για το Μάτι», τα πιστοποιημένα συνεργεία –εργολάβοι στους οποίους έχει αναθέσει το έργο το υπουργείο Υποδομών– έχουν πιάσει δουλειά και η απομάκρυνση του αμιάντου από ιδιοκτησίες προχωράει. Ωστόσο, με βάση το χρονοδιάγραμμα της ισχύουσας σύμβασης, το έργο δεν θα έχει ολοκληρωθεί πριν την εκπνοή του 2019. Ακριβώς έναν χρόνο μετά δηλαδή από τον αρχικό προγραμματισμό, που ήταν για τέλη Δεκεμβρίου 2018. Σύμφωνα με εκτιμήσεις που εξέφρασε μιλώντας στο inside story o Χρήστος Αναγνώστου, πλέον έχει συγκεντρωθεί το 75-80% της συνολικής ποσότητας αμιάντου που υπήρχε στην περιοχή.
Παράλληλα, από τον δήμο Μαραθώνα (στον οποίο υπάγεται το Μάτι και μέρος του Νέου Βουτζά) το τελευταίο διάστημα γίνονται κινήσεις ώστε να απομακρυνθεί το επικίνδυνο υλικό από δημόσιους χώρους και μη περιφραγμένα οικόπεδα που έχουν υποδειχθεί από τους κατοίκους. Επίσης, παραμένει σε εκκρεμότητα το τι θα γίνει με τον αμίαντο που βρίσκεται μέσα σε περιφραγμένα ιδιωτικά οικόπεδα των οποίων οι ιδιοκτήτες δεν έχουν εντοπιστεί ή φαίνεται να μην ενδιαφέρονται για την απομάκρυνσή του. Χωρίς τη συναίνεση αυτών, τα συνεργεία δεν έχουν τη δικαιοδοσία να μπουν στις ιδιοκτησίες τους. Αποτέλεσμα, οι γύρω κάτοικοι να βρίσκονται σε αδιέξοδο.
Προκειμένου να βρεθεί λύση σε αυτό το πρόβλημα, μιλώντας στην ίδια επιτροπή της Βουλής στις 9 Σεπτεμβρίου, ο δικηγόρος Νίκος Σκουλής, αντιπρόεδρος της συντονιστικής επιτροπής συλλόγων και κατοίκων του Νέου Βουτζά (που επίσης ορίστηκε μέλος του Δ.Σ. της ΑΜΚΕ), είχε προτείνει να υπάρξει μία σχετική διάταξη που θα έλυνε τα χέρια των συνεργείων. «Βρίσκεται αμίαντος σε ιδιωτικές ιδιοκτησίες, που είναι είτε αγνώστου ιδιοκτήτη, είτε ιδιοκτητών που εν πάση περιπτώσει δεν ενδιαφέρονται για την περιουσία τους ή οτιδήποτε. Λόγω του επείγοντος του πράγματος και των επιτακτικών λόγων δημόσιας υγείας, θεωρούμε ότι θα ήταν ανεκτή μία ρύθμιση που να προβλέπει μία διαδικασία εισόδου και απομάκρυνσης του αμιάντου, ακόμα και χωρίς τη συναίνεση των ιδιοκτητών».
Ωστόσο, δεν ενσωματώθηκε κάποια τέτοια πρόβλεψη στο νόμο. Υπό επεξεργασία εξακολουθούν να βρίσκονται διάφορες προτάσεις (ακόμη και η είσοδος στις εγκαταλελειμμένες ιδιοκτησίες με εισαγγελική παραγγελία), ωστόσο οι αρμόδιοι φορείς δεν έχουν καταλήξει ακόμη σε κάποια λύση.
Το χρονικό των συμβάσεων (και των καθυστερήσεων)
Το θέμα του αμιάντου συζητήθηκε και στην Ολομέλεια της Βουλής, κατά την κύρωση της από 24.07.2019 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου. Ο πρώην υπουργός Υποδομών και Δικτύων Χρήστος Σπίρτζης τόνισε ότι η συλλογή των αμιαντούχων υλικών ήταν μία από τις πρώτες συμβάσεις που «έτρεξαν» και έγιναν με έξοδα του ελληνικού δημοσίου, κατ’ εξαίρεση της νομοθεσίας που προβλέπει ότι το κόστος βάραινε «αυτούς που τα είχαν τοποθετήσει, τους ιδιοκτήτες, τους πληγέντες δηλαδή».
Από την πλευρά του ο νυν υπουργός Υποδομών Κωνσταντίνος Αχ. Καραμανλής δήλωσε ότι η απομάκρυνση των προϊόντων αμιάντου «ήταν κάτι, το οποίο είχε ξεκινήσει η προηγούμενη κυβέρνηση και αυτή είναι η αλήθεια. Όμως, αλήθεια είναι, επίσης, ότι δεν προχώρησε με τους ρυθμούς, που έπρεπε να προχωρήσει. Τι κάναμε εμείς; Αφού εξασφαλίσαμε επιπλέον πίστωση 4.000.000 ευρώ για να συνεχιστούν και να ολοκληρωθούν οι εργασίες αποξήλωσης και απομάκρυνσης των στοιχείων αμιάντου, τρέχουμε γρήγορα τις διαδικασίες, ώστε μέχρι τα τέλη του μήνα (σ.σ.: Σεπτέμβριος 2019) να έχει ολοκληρωθεί αυτή η φάση».
Ας δούμε όμως πώς όλα αυτά αποτυπώνονται στους διαγωνισμούς και τις αναθέσεις έργου που έχουν αναρτηθεί στη Διαύγεια. Σημειώνεται ότι για την απομάκρυνση του αμιάντου από τις κατοικίες (κόκκινες ή κίτρινες, όχι πράσινες) αρμόδιο είναι το υπουργείο Υποδομών –κατόπιν αίτησης του ιδιοκτήτη στην υπηρεσία του Τομέα Αποκατάστασης Επιπτώσεων Φυσικών Καταστροφών (ΤΑΕΦΚ) Ραφήνας– ενώ για τους δημόσιους χώρους η ευθύνη είναι του δήμου.
Σύμφωνα με πληροφορίες που παρείχε το υπουργείο Υποδομών στο inside story, στον ΤΑΕΦΚ Ραφήνας έχουν υποβληθεί περίπου 365 αιτήσεις αποξήλωσης και απομάκρυνσης αμιάντου, από πυρόπληκτους ιδιοκτήτες. Σε αυτές θα πρέπει να προστεθούν κάποιες δεκάδες ακίνητα των οποίων οι ιδιοκτήτες δεν έχουν προβεί στις απαραίτητες ενέργειες. Σύμφωνα με εκτιμήσεις των κατοίκων, ο αριθμός αυτός υπολογίζεται συνολικά στα 50-60 σπίτια ή οικόπεδα.
Στις 27 Αυγούστου το υπουργείο Υποδομών απηύθυνε πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την επιλογή αναδόχων για την απόσυρση και διαχείριση των αμιαντούχων υλικών από τα προς κατεδάφιση κτίρια στους Δήμους Ραφήνας-Πικερμίου, Μαραθώνος και στην περιοχή Κινέτα του Δήμου Μεγαρέων, μετά τις πυρκαγιές της 23ης και 24ης Ιουλίου 2018. Από τις αυτοψίες που διενέργησαν τα τεχνικά κλιμάκια του υπουργείου, εκτιμήθηκε η ύπαρξη αμιαντούχων υλικών και αποβλήτων σε 600 περίπου κτίρια στις προαναφερθείσες περιοχές (σ.σ.: συμπεριλαμβάνεται και η Κινέτα σε αυτό το νούμερο).
Προσφορά υπέβαλαν τέσσερις εταιρείες (ΕΝVIROCHEM, INTERGEO, POLYECO και ΣΟΥΚ ΕΛΛΑΣ) και στις 5 Σεπτεμβρίου επιλέχθηκαν και οι τέσσερις ως ανάδοχοι του έργου συνολικής αξίας 2.000.000 ευρώ, που καλύφθηκε από τον Τακτικό Προϋπολογισμό του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών. Ο δε χρόνος ολοκλήρωσης του έργου ορίστηκε ως εξής: Μέχρι 10 Οκτωβρίου 2018 έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί το έργο για τα κόκκινα κτίρια και μέχρι 30 Δεκεμβρίου 2018 για τα κίτρινα κτίρια. Ωστόσο οι ημερομηνίες αυτές παρήλθαν και το έργο δεν ολοκληρώθηκε. Μέσα στις υποχρεώσεις των εταιρειών ήταν η συλλογή, συσκευασία, σήμανση, μεταφορά, αποθήκευση και τελική διάθεση των αμιαντούχων υλικών στο εξωτερικό (σε κατάλληλη εγκατάσταση εντός ΕΕ σύμφωνα με σχετική ευρωπαϊκή οδηγία).
Όπως έγραφε η ΣΕΚΜΑ σε επιστολή της προς το αρμόδιο υπουργείο με ημερομηνία 21 Μαρτίου 2019 «με μεγάλη δυσαρέσκεια και έκπληξη συγχρόνως διαπιστώνουμε ότι, οι εργασίες αποκομιδής του αμιάντου από την περιοχή μας έχουν πλέον διακοπεί και οι συμβασιούχες εταιρείες έχουν αποχωρήσει από την περιοχή μας, ενώ το έργο δεν έχει ολοκληρωθεί παρά σε ένα μικρό του ποσοστό. Επίσης, δεν έχουν υπογραφεί νεότερες συμβάσεις ή επεκτάσεις των αρχικών συμβάσεων και έτσι οι εταιρείες αδυνατούν να επιστρέψουν πλέον στις υπολειπόμενες εργασίες».
Στο μεταξύ, όπως αναφέρουν κάτοικοι της περιοχής σε αναρτήσεις τους στο facebook, λόγω λήξης της (πρώτης) σύμβασης, σε ορισμένες περιπτώσεις τα σακιά που γέμισαν οι εταιρείες με τα αμιαντούχα υλικά από τα σπίτια τους, αντί να απομακρυνθούν το συντομότερο δυνατό (όπως προβλέπει Προεδρικό Διάταγμα του 2006), αφέθηκαν εντός των ιδιοκτησιών τους επί μήνες.
Κάπως έτσι φτάσαμε τέλη Απριλίου, όταν το υπουργείο Υποδομών αποφάσισε να απευθύνει νέα πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την επιλογή αναδόχων για την αποξήλωση και απομάκρυνση στοιχείων αμιάντου από τις πληγείσες περιοχές (Ραφήνα – Πικέρμι, Μαραθώνας, Μέγαρα, Κάλαμος, Άγιοι Θεόδωροι κ.λπ.). Προσφορά κατέθεσαν οι τέσσερις εταιρείες που ανταποκρίθηκαν και στην πρώτη πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος (ΕΝVIROCHEM, INTERGEO, POLYECO και ΣΟΥΚ ΕΛΛΑΣ), στις οποίες με απόφαση της 6ης Μαΐου, ανατέθηκε εκ νέου το έργο συνολικής αξίας 2.000.000 ευρώ και διάρκεια έξι μήνες από την ημερομηνία υπογραφής των συμβάσεων.
Σύμφωνα με κατοίκους της περιοχής, τα συνεργεία έπιασαν δουλειά πλήρως τον Σεπτέμβριο και με βάση τα όσα αναφέρει στο inside story εργαζόμενος σε μία εκ των πιστοποιημένων εταιρειών συλλογής και απομάκρυνσης αμιαντούχων υλικών, οι συμβάσεις θα διαρκέσουν μέχρι τον Δεκέμβριο.
Οι καθυστερήσεις στις συμβάσεις με τα πιστοποιημένα συνεργεία σε συνδυασμό με την ανησυχία, την άγνοια, αλλά και την ανευθυνότητα ορισμένων πολιτών, οδήγησαν στο εξής φαινόμενο: Κάτοικοι της περιοχής άρχισαν, παρότι απαγορεύεται ρητώς, να ξηλώνουν μόνοι τους (ή με ανειδίκευτους εργάτες) τον αμίαντο από τις ιδιοκτησίες τους και να τον πετάνε σε κοινόχρηστους χώρους ή εγκαταλελειμμένα γειτονικά οικόπεδα, πολλές φορές ανακατεμένο με μπάζα, θέτοντας σε κίνδυνο όχι μόνο τη δική τους αλλά και τη δημόσια υγεία. Παράλληλα, με αυτόν τον τρόπο, συνέβαλαν και στη διασπορά της μόλυνσης.
Στο μεταξύ, μέχρι στιγμής δεν υπάρχει ακριβής εκτίμηση του κινδύνου στον οποίο έχουν εκτεθεί οι κάτοικοι της περιοχής. Ούτε στις πρώτες περιβαλλοντικές μετρήσεις του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», αλλά ούτε και σε αυτές που ακολουθησαν από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έγινε κάποια ειδική εξέταση για μικρο-ίνες αμιάντου στον αέρα. Ο επικεφαλής καθηγητής της έρευνας του ΑΠΘ, δρ. Δημοσθένης Σαρηγιάννης, τον περασμένο Ιούλιο, παρουσιάζοντας στους κατοίκους, ένα χρόνο μετά την τραγωδία, τα ευρήματα των δειγματοληψιών εδάφους που είχε κάνει τις πρώτες εβδομάδες μετά την πυρκαγιά, παραδέχθηκε ότι ήταν παράλειψη το γεγονός ότι δεν εξετάστηκε η συγκέντρωση αμιάντου στα πρώτα δείγματα. Επίσης υποσχέθηκε στους ανήσυχους κατοίκους ότι οι επιστήμονες της ερευνητικής του ομάδας θα προβούν εντός Αυγούστου σε νέες δειγματοληψίες εδάφους, αλλά και αέρα αυτή τη φορά, από τα 40 σημεία της πρώτης μελέτης και από νέα που θα υποδείξουν οι κάτοικοι. Όπως ανέφερε ο δρ. Σαρηγιάννης μιλώντας στο inside story, οι δειγματοληψίες αυτές δεν έχουν γίνει ακόμη, ωστόσο είναι προγραμματισμένες για την προσεχή εβδομάδα και τα αποτελέσματά τους εκτιμάται ότι θα είναι έτοιμα το νωρίτερο σε τρεις μήνες από τώρα.
Τι έκαναν οι δήμοι για τους δημόσιους χώρους
Από τους πρώτους μήνες μετά την καταστροφή, η Συντονιστική Επιτροπή Κατοίκων στο Μάτι Αττικής είχε κάνει γνωστές τις αυθαίρετες ενέργειες ορισμένων κατοίκων και με επιστολές της προς τον Δήμο Μαραθώνα απηύθυνε εκκλήσεις και ασκούσε πιέσεις στη δημοτική αρχή προκειμένου να προχωρήσει με τη σειρά της στις διαδικασίες για τη συλλογή αμιάντου από τους δημόσιους χώρους της περιοχής. Ακολούθησε και εξώδικη διαμαρτυρία τον Φεβρουάριο, με αποδέκτες, εκτός από τον Δήμο, το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών και το υπουργείο Περιβάλλοντος.
Τελικά ο Δήμος Μαραθώνα άρχισε να ανταποκρίνεται αρκετούς μήνες αργότερα και μέχρι σήμερα η συλλογή αμιάντου από τους δημόσιους χώρους δεν έχει ξεκινήσει ακόμη. Τον Απρίλιο του 2019 το δημοτικό συμβούλιο έκανε αποδεκτό το ποσό των 330.000 ευρώ από πιστώσεις του υπουργείου Εσωτερικών. Εξ αυτών, τα 200.000 ευρώ προορίζονταν για την κάλυψη δαπανών υπηρεσιών αποκομιδής συσκευασίας-μεταφοράς-αποθήκευσης και τελικής διάθεσης αποβλήτων αμιάντου από τις περιοχές Μάτι, Ν. Βουτζά και λοιπών, πυρόπληκτων οικισμών. Στις 18 Ιουνίου 2019 λαμβάνεται η απόφαση για τη διενέργεια ηλεκτρονικού ανοικτού διαγωνισμού, ο οποίος προκηρύχθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου. Στις 25 Σεπτεμβρίου, κατόπιν διευκρινίσεων που ζήτησαν δύο ενδιαφερόμενες εταιρείες (ENVIROCHEM ΕΛΛΑΣ και ΣΟΥΚ), ο διαγωνισμός παρατάθηκε έως τις 14 Οκτωβρίου και στις 10 Οκτωβρίου παρατάθηκε εκ νέου έως τις 23 Οκτωβρίου. Μία από τις ελλείψεις που οδήγησε στις παρατάσεις, ήταν ότι δεν είχαν αποσαφηνιστεί τα σημεία με αμίαντο, επομένως οι εταιρείες δεν μπορούσαν να κοστολογήσουν το έργο τους.
Στο μεταξύ, ενώ ο χρόνος κυλάει και πλέον έχουμε φτάσει στην τρίτη διαδοχική παράταση του διαγωνισμού (έως τις 7 Νοεμβρίου αυτή τη φορά), οι διαμαρτυρόμενοι κάτοικοι και σύλλογοι απάντησαν στον δήμαρχο Στέργιο Τσίρκα ότι θα υποδείξουν οι ίδιοι τους χώρους που βρίσκεται το συμβατικό αντικείμενο περισυλλογής, καθώς σε κάποια σημεία δεν είναι εμφανές αλλά έχει καλυφθεί από λάσπες, κλαριά κλπ. Τα αποτελέσματα της επιθεώρησης που κάνουν οι κάτοικοι δρόμο – δρόμο καταγράφονται σε έναν on-line χάρτη, ο οποίος περιλαμβάνει μέχρι στιγμής φωτογραφίες και συντεταγμένες 38 σημείων με αμίαντο στο Μάτι (κοινόχρηστους χώρους, μη περιφραγμένα οικόπεδα και ιδιοκτησίες με περίφραξη).
Από την πλευρά του ο Δήμος Ραφήνας-Πικερμίου, στον οποίο υπάγεται το Κόκκινο Λιμανάκι και μέρος του Νέου Βουτζά, (οικισμός ο οποίος βέβαια δεν έχει τόσο έντονο πρόβλημα με τον αμίαντο όσο π.χ. το Μάτι), έχει προβεί στις εξής ενέργειες:
Στις 27 Νοεμβρίου 2018, τέσσερις μήνες μετά τις πυρκαγιές, το δημοτικό συμβούλιο Ραφήνας-Πικερμίου εγκρίνει την ανάθεση σε τρίτους της διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων σε αδειοδοτημένο φορέα και εξουσιοδοτεί τον Δήμαρχο Ευάγγελο Μπουρνούς για τις περαιτέρω ενέργειες. Εν τέλει στις 15 Μαΐου 2019 ο Ευάγγελος Μπουρνούς αναθέτει απευθείας την παροχή υπηρεσιών συλλογής και διαχείρισης επικίνδυνων υλικών στην εταιρεία ΣΟΥΚ ΕΛΛΑΣ συνολικού ποσού έως 24.800 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ 24%). Η δαπάνη καλύφθηκε από ίδιους πόρους του Δήμου, ενώ η σύμβαση (που έχει ήδη ολοκληρωθεί, καθώς καλύφθηκε το ποσό), αφορούσε τη συλλογή και απομάκρυνση αμιάντου από κτίρια, χώρους και εκτάσεις ιδιοκτησίας του δήμου Ραφήνας-Πικερμίου.
«Δεν έχουμε άλλες καταγραφές. Τα σημεία (με αμίαντο) για τα οποία υπήρχαν μαρτυρίες έχουν μαζευτεί. Δεν έχουμε κάτι άλλο υπόψιν μας, ούτε έχουν εντοπίσει οι υπηρεσίες μας αμίαντο σε κοινόχρηστους χώρους, που πρέπει να απομακρυνθεί», αναφέρουν στο inside story πηγές από τον Δήμο Ραφήνας-Πικερμίου. «Ο υπόλοιπος αμίαντος που υπάρχει στα δικά μας διοικητικά όρια είναι ως επί το πλείστον μέσα στα κίτρινα και στα κόκκινα κτίρια», (σ.σ.: δηλαδή αρμοδιότητας υπουργείου Υποδομών).
Όπως σχολιάζει κάτοικος της περιοχής, η γραφειοκρατία έχει αγγίξει κόκκινο. «Δύο υπηρεσίες, δύο κονδύλια, δύο διαδικασίες συλλογής (αμιάντου) και στο ενδιάμεσο 3.000 κάτοικοι να βλέπουν να περνούν από δίπλα τους δεκαπέντε μήνες».
